Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi (2021-2025) Yayımlandı
Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi (2021-2025) Yayımlandı
Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile duyurulan Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi [“Strateji”], 24.08.2021 tarihinde kamuoyuna tanıtıldı ve Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi tarafından yayımlandı. Bu yazımızda yapay zekâ alanında 2025 yılına kadarki ulusal hedefleri de belirleyen 104 sayfalık bu Strateji belgesinin kısa bir özetini sunuyoruz.
Strateji’de yapay zekâ alanında dünyanın çeşitli bölgelerindeki gelişmeler ve düzenlemeler incelenerek Türkiye’nin de bu gelişmeleri takip etmeye hazır olduğu belirtiliyor. Bu bağlamda, bir yandan akademik ve teknik çalışmalar karşılıklı olarak değerlendirilirken diğer yandan yapay zekâ teknolojileri alanındaki istihdam ve eğitimin son yıllardaki keskin artışı vurgulanıyor.
Türkiye’nin mevcut yapay zekâ politikası ve bu alandaki çalışmalar da Strateji belgesinde özetleniyor. Kamu kuruluşları arasındaki iş birliğini geliştirmek ve kamuda veriye dayalı karar alma süreçleri oluşturmak, ayrıca kamu kurumlarının veri kullanımını standardize etmek amacıyla bir Ulusal Veri Sözlüğü oluşturulacağı anlaşılıyor. Veri alanında duyurulan bir başka çalışma da “Açık Devlet Verisi Portalı”. Strateji’ye göre kamu kuruluşları tarafından üretilen veriler anonimleştirilerek kurulan bu portal kapsamında kamuya açık şekilde paylaşılacak. Veri paylaşımının hukuki altyapısını oluşturmak üzere de “Açık Devlet Verisi Genelge Taslağı”nın hazırlandığı belirtiliyor.
Yapay zekâya ilişkin bireysel hak ve özgürlükleri ilgilendiren hukuki düzenlemelerin evrensel hukuk sistemine örnek olacak şekilde yapılmasının gerekliliği de Strateji’de altı çizilen başka bir husus. Hukuk fakültelerinde teknolojiye adapte olunarak yapay zekâ alanında nitelikli uzman sayısının artırılması ile yapay zekâ teknolojileri alanında hukuki ve cezai sorumluluğa ilişkin düzenlemeler yapılmasının Avrupa Birliği hukukuna uyum açısından da bir gereklilik olduğu vurgulanıyor.
Strateji, yapay zekâ kullanımının çerçevesini oluşturan bazı değer ve ilkeleri de belirliyor. Buna göre “güvenilir ve sorumlu” yapay zekâ kullanımı için (i) insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğüne saygı, (ii) çevreyi ve biyolojik ekosistemi geliştirmek, (iii) çeşitliliğin ve kapsayıcılığın sağlanması ve (iv) barışçıl, adil ve birbirine bağlı toplumlarda yaşamak olarak sayılan değerler referans alınmalı. Bunların yanında yapay zekâ aynı zamanda (i) ölçülülük, (ii) emniyet ve güvenlik, (iii) tarafsızlık, (iv) mahremiyet, (v) şeffaflık ve açıklanabilirlik, (vi) sorumluluk ve hesap verilebilirlik, (vii) veri egemenliği ve (viii) çok paydaşlı yönetişim ilkelerine de uygun olmalı.
Bu değer ve ilkeler doğrultusunda Strateji’nin öncelikleri, daha evvel "yapay zekâ uzmanı yetiştirmek ve alanda istihdamı artırmak", "araştırma, girişimcilik ve yenilikçiliği desteklemek", "kaliteli veriye ve teknik altyapıya erişim", "sosyoekonomik uyumu hızlandıracak düzenlemeler yapmak", "uluslararası iş birliklerini güçlendirmek" ve "yapısal ve iş gücü dönüşümünü hızlandırmak" olarak belirlenmişti. Şimdi Strateji kapsamında anılan her bir önceliğin hayata geçirilmesi amacıyla pek çok farklı hedef ve tedbir de sıralanıyor.
Söz konusu amaç ve tedbirlerin yürütülmesi için daha önce 20.08.2021 tarihli Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile kurulan Yapay Zekâ Stratejisi Yönlendirme Kurulu [“Kurul”] görev alacak. Kurul’un yanı sıra pek çok alanın temsil edileceği Yapay Zekâ Ekosistemi Danışma Grubu kurulacak ve Strateji’nin yürütülmesi aşamasında Kurul’a öneriler sunacak.
Hukuk alanında geçtiğimiz dönemde önemli soru işaretleri doğuran yapay zekâ teknolojilerinin, Strateji’nin yayınlanması ile beraber çeşitli hukuki ve idari düzenlemelere konu olmaya başlayacağı anlaşılmaktadır. Strateji de bu bağlamda getirilecek hukuki kuralların temelini oluşturmakta ve takip edilecek temel ilkeleri belirlemektedir.
