AB Genel Mahkemesi Google'ın Rekor Android Cezasını Onadı
Avrupa Birliği Genel Mahkemesi Rekor Google Android Cezasını Onadı
18.08.2018 tarihli ve AT.40099 sayılı kararında Avrupa Birliği Komisyonu [“AB Komisyonu”], hâkim durumunu kötüye kullandığı gerekçesiyle Google’a yaklaşık 4,5 milyar Avro para cezası kesmişti. Google’ın söz konusu karara karşı AB Genel Mahkemesi [“Mahkeme”] nezdinde yaptığı başvuru sonuçlandı ve Mahkeme ceza miktarını bir miktar indirerek kararı onadı. Söz konusu karar, AB rekabet otoriteleri tarafından bugüne kadar verilen en yüksek ceza olarak kayıtlara geçti.
Google’ın rekabet ihlalleri birçok ülkenin radarında olmakla beraber, bu ihlaller son zamanlarda Türk Rekabet Kurumu’nun [“Kurum”] kararlarına da konu olmuştur. Bu kapsamda verdiği 08.04.2021 tarih ve 21-20/248-105 sayılı son kararında Rekabet Kurulu [“Kurul”], Google’ın pazardaki hâkim durumunu kötüye kullanmak suretiyle 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un [‘‘Kanun’’] 6. maddesini ihlal ettiğine karar vermiş ve Google’a 296 milyon Türk Lirası para cezası kesmişti.
AB Komisyon Kararı ve Karara Konu Olayın Gelişimi2013 yılında Nokia, Microsoft, Oracle gibi şirketlerin de aralarında bulunduğu 17 şirketten oluşan Fairsearch isimli girişim, Google hakkında AB Komisyonu’na şikâyette bulunmuştu. Fairsearch şikâyet dilekçesinde Google’ın, mobil cihaz üreticisi şirketlere, cihazlarında YouTube ve Google Maps gibi uygulamaların bulunması karşılığında Android işletim sisteminden ücretsiz yararlanmalarına izin vermesinin haksız olduğunu iddia etmişti. Şikâyet üzerine Komisyon, Nisan 2015’te Google’ın Android işletim sistemine ilişkin faaliyetleri hakkında soruşturma başlatmıştı. Yaklaşık üç yıl süren soruşturma sonunda Komisyon 18 Temmuz 2018 tarihinde karar vermiş ve Google aleyhine yaklaşık 4,5 milyar Avro para cezası kesmişti.
Komisyon, kararında Google’ın genel internet arama hizmetleri, lisanslanabilir mobil işletim sistemleri, Android mobil işletim sistemleri için uygulama mağazaları pazarında hâkim durumda bulunduğunu ve hâkim durumunu kötüye kullanarak Android cihaz üreticilerine ve mobil ağ operatörlerine getirdiği sınırlamaların Avrupa Rekabet Hukuku bakımından yasadışı olduğunu tespit etmişti. Kararda, Google’ın yapmış olduğu anlaşmalarda Android işletim sistemi kullanan cep telefonları ve tablet üreticilerine getirdiği Google arama motorunu önceden ayarlanmış arama motoru yapma gerekliliği, kullanıcılara getirdiği uygulama indirmek üzere Play Store’a girmek için Google’ın internet tarayıcısı Chrome’u indirme zorunluluğu, mobil cihaz üreticileri ve cep telefonu servisi sağlayan şirketlere Google’ın arama motorunu tek seçenek olarak sunmaları için mali teşvikler verilmesi ve üreticilerin Anroid’in açık kaynak kodlarını temel alan rakip işletim sistemleriyle çalışan cihazlar satmasının önlenmesi yönündeki kısıtlamaların Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma’nın 102. maddesini ihlal ettiğine hükmedilmişti. AB Komisyonu, ayrıca para cezasına ek olarak, Google’ın kararın bildirilmesinden sonraki 90 gün içinde ihlalleri etkili bir şekilde sona erdirmesine ve aynı veya eşdeğer etkiye sahip herhangi bir fiil veya davranıştan kaçınmasına karar vermişti. Karara uyulmaması halinde ise ek para cezası uygulanacağı öngörülmüştü. Google bunun üzerine karara karşı Mahkeme’ye başvuruda bulunmuştu.
Mahkeme, Komisyon kararını gözden geçirerek, kararın büyük bölümünü onadı. Mahkeme’ye göre Google, 2011 yılından itibaren cep telefonu üreticilerine ve mobil şebeke operatörlerine rekabete aykırı sözleşme kısıtlamaları getirdi ve cep telefonu üreticilerinin dağıtım anlaşmaları aracılığıyla Play Store'u kullanabilmeleri için arama motorunu ve web tarayıcısını önceden yüklemelerini rekabeti kısıtlayıcı şekilde şart koştu. Mahkeme ayrıca Google'ın, Android'in resmi sürümü dışında bir sürümünün kullanılmasını rekabete aykırı olarak engellediği ve aksi takdirde, parçalanmanın önlenmesi anlaşmaları kapsamında, cep telefonu üreticilerinin Google Arama ve Play Store uygulamalarının önceden yüklenmesi için işletim lisansını kaybetmesinin rekabeti kısıtladığı sonucuna vardı. Ancak Mahkeme, rakiplerinin arama motorlarını cihazlarına önceden yüklememeleri koşuluyla, reklam gelirlerinin bir kısmını telefon üreticilerine ve mobil ağ operatörlerine veren Google'ın gelir paylaşımı anlaşmalarının, AB Komisyonu kararında belirtildiği gibi rekabete aykırı olmadığına hükmetti ve Komisyon kararının bu kısmını onamadı. Mahkemenin vardığı sonuçlar ışığında, Google’a uygulanacak para cezasının %4 oranında indirilerek, 4,125 Milyar Avro olmasına karar verildi.
Google’ın Mahkeme kararını Avrupa Adalet Divanı’nda iki ay on gün içerisinde olağanüstü temyiz etme hakkı bulunuyor. Ancak Google, henüz nasıl bir yol izleyeceğine ilişkin açıklama yapmadı.
Türk Rekabet Kurulu’nun Google Kararı
Avrupa ile paralel olarak, Google’ın rekabeti kısıtlayıcı uygulamaları Kurum’un da dikkatini çekmiş ve Kurul en son 2021 yılında Google aleyhine ihlal kararı vermişti. Karara konu olayda Yelp isimli şirket, Google’ın arama ve konaklama fiyatı sorgulamalarında kendi hizmetlerini bu alanlarda hizmet veren diğer şirketlerin önüne koyduğunu iddia etmiş ve Kurul yaptığı ön araştırma neticesinde Google hakkında soruşturma başlatmıştı. Kurul soruşturma sonucunda 08.04.2021 tarihinde nihai kararını tesis ederek Google’a 296 milyon Türk Lirası para cezası kesmişti.
Kurul kararında öncelikle Google’ın genel arama hizmetleri pazarında hâkim durumda olduğunu saptamıştı. Bu kapsamda Kurul, yerinde yaptığı incelemeler sonucunda, Google'ın arama sonuç sayfasının rekabetin en yoğun yaşandığı ve en değerli kısmında, giderek artan yoğunlukta kendi yerel arama hizmeti ile konaklama fiyatı karşılaştırma hizmetini sunduğu ve bu durumun söz konusu pazarlardaki rakiplerinin faaliyetini zorlaştırdığını tespit etmişti. Ayrıca Google’ın, yerel arama hizmetleri kapsamında rakiplerin pazara girişine de imkân tanımadığı ve rakiplerinin hem konum hem de görsel olarak dezavantajlı bir konuma gelmesine yol açtığı ifade edilmişti. Anılan gerekçelerle Kurul, Google’a idari para cezası kesmiş ve ilave olarak, söz konusu ihlali sonlandırmak ve pazardaki etkin rekabetin tesis edilmesini temin etmek üzere 6 ay içerisinde, rakiplerine Google’ın kendi ilgili hizmetlerinden dezavantajlı olmayacakları koşulları sağlamasına karar vermişti.
Değerlendirme
Son on yılda Google'ın farklı pazarlardaki davranışları rekabet otoritelerinin dikkatini çekmiştir. İlgili otoriteler tarafından yürütülen soruşturmalarda, Google’ın farklı pazarlarda hâkim durumda olduğuna vurgu yapılarak davranışlarının rekabeti kısıtlayıcı etkileri incelenmiştir. AB Komisyonu tarafından Google'a karşı, bu yazımızda incelediğimiz karar dışında yürütülen iki farklı soruşturma da ihlal tespiti ile sonuçlanmış ve son on yılda Avrupa rekabet otoriteleri tarafından Google’a toplam yaklaşık 8.2 Milyar Avro para cezası kesilmiştir. Google hakkında hem AB Komisyonu hem de çeşitli rekabet otoriteleri nezdinde hâlihazırda devam eden incelemeler de mevcuttur. Çoğu pazardaki baskın rolü ve yeni nesil uygulamalara rekabet otoritelerinin bakış açısını etkileyici kararlara neden olması dolayısı ile Google, hem rekabet otoriteleri hem de birçok sektör oyuncusu tarafından merakla izlenmektedir.